Partijstandpunten over basisinkomen voor verkiezingen 2017 in Nederland

Leestijd: 10 minuten

Op 23-2-2017 is in de Tweede kamer een motie behandeld voor onderzoek naar basisinkomen.
Alleen GL, PvdD en VP stemden voor, alle anderen tegen (ook D66 en PvdA).Hier een overzicht van partijen die meedoen met de tweedekamerverkiezingen 2017, met de standpunten over inkomen en soms het basisinkomen

ULaatste kolom is het aantal keer dat basisinkomen als woord voorkomt in het partijprogrammaDe laatste updates zijn te vinden via https://basisinkomen.net/obi/politieke-partijen-met-basisinkomen-het-programma/

Bij De Groenen is speerpunt van het programma Basisinkomen: de brandstof van de
economie
De Groenen pleit voor de invoering van een basisinkomen voor alle Nederlanders die in Nederland gevestigd en belastingplichtig zijn. We willen met deze gegarandeerde koopkracht de economie stimuleren. Het economisch
principe van het stimuleren van de vraag door het beschikbaar stellen van “goedkoop geld” is al bijna 80 jaar gemeengoed in de economie van de geïndustrialiseerde landen. Dit economische inzicht is nog steeds niet doorgedrongen in ons stelsel van sociale zekerheid. De Groenen wil dat doen. Het basisinkomen van de nederlandse ingezetenen is de brandstof waarmee zij via hun bestedingen de in Nederland gevestigde bedrijven aan het werk houden en daarmee de werkgelegenheid en welvaart in stand houden.

Het invoeren van een basisinkomen is een structurele wijziging van het Nederlandse sociaaleconomische stelsel vergelijkbaar met het afbouwen van de hypotheekrenteaftrek. Wij willen gevestigde belangen waar mogelijk ontzien en anders de tijd geven zich aan nieuwe verhoudingen aan te passen. Geleidelijke invoering gaat het beste door bestaande regelgeving aan te passen in een richting die uiteindelijk tot het beoogde basisinkomen leidt. Een aantal van deze beleidsaanpassingen laten we hier de revue passeren.

partijprogramma de Groenen
http://www.degroenen.nl/

De Vrijzinnige Partij heeft het onvoorwaardelijk basisinkomen als belangrijk speerpunt gekozen en daarover uitgebreide teksten op de website geplaatst. Citaat:

Een van de basisvoorzieningen waar wij voor pleiten is het basisinkomen. Een basisinkomen is een vast (maand-)inkomen dat aan iedereen in Nederland van 18 jaar of ouder wordt verstrekt zonder daar voorwaarden aan te stellen. Mensen willen weer de regie nemen over hun eigen leven en dit zelf vormgeven Vrijzinnige politiek betekent kiezen voor vrije mensen. Een onvoorwaardelijk basisinkomen maakt dit mogelijk, niet als vangnet maar als springplank.

Het eerste punt dat inhoudelijk uitgewerkt wordt in het partijprogramma is het basisinkomen (blz. 8 en 9). Men wil reeds in 2018 starten met een bedrag van € 800 per persoon per maand.
Zie ook het dat Norbert Klein op 19-9-2016 in de Tweede kamer heeft gepresenteerd.

https://vrijzinnigepartij.nl/

De Piratenpartij heeft in het partijprogramma in het hoofdstuk Economie, financiën en banken de volgende relevante passages:

Onvoorwaardelijk basisinkomen
In een gezonde economie is het belangrijk dat iedereen iets zinvols doet. Door automatisering verdwijnen er steeds meer banen. Dit betekent dat we minder moeten gaan werken, of dat mensen nieuwe manieren moeten vinden om een zinvolle bijdrage te leveren aan de samenleving. Experimenten met een verplichte tegenprestatie bleken niet succesvol en werden gezien als grove vrijheidsinperking. Het basisinkomen biedt een aantrekkelijk alternatief, want het geeft meer vrijheid om zonder financiële zorgen zelfstandig te ondernemen. Een basisinkomensgarantie in de vorm van een Negative Income Tax is een haalbaar plan. Uit experimenten blijkt dat, wanneer mensen zich geen zorgen hoeven te maken over hun vaste lasten, ze meer onderwijs gaan volgen, ondernemender worden en meer zinvol werk gaan doen. Mensen die nu afhankelijk zijn van een uitkering, moeten elke extra verdiende euro inleveren. Bij een basisinkomen loont elke verdiende euro. Bovendien betekent het basisinkomen een drastische vereenvoudiging van het huidige oerwoud aan toeslagen. Iedereen krijgt dan immers dezelfde toeslag: het basisinkomen. Dit maakt een hoop bureaucratie en privacy schendende controles overbodig. Het basisinkomen bestrijdt ook de armoede, die het gevolg is van het niet om kunnen gaan met deze bureaucratie.

De Piratenpartij wil:

Verplichte tegenprestatie afschaffen
Privacy schendende controles op uitkeringsgerechtigden stopzetten
Pilots uitvoeren om de uitwerking van een onvoorwaardelijke basisinkomensgarantie te testen
Indien deze pilots succesvol blijken, het basisinkomen stapsgewijs landelijk invoeren

Belasting op arbeid verschuift naar belasting op grondstoffen
Om economische activiteit op een duurzame wijze te bevorderen wordt de belasting op arbeid verlaagd en de belasting op grondstoffen verhoogd. Het verhoogt de arbeidsparticipatie en verlaagt onze ecologische voetafdruk.

De Partij voor de Dieren heeft op de website een vrij voorzichtig standpunt over het basisinkomen. Citaat:
De Partij voor de Dieren staat open voor alle alternatieven voor het huidige (fiscale) systeem. Dat kan zijn in de vorm van een basisinkomen, het afschaffen van belasting op inkomen of het invoeren van een belasting op grondstoffen. De wijze waarop onze economie nu georganiseerd is, moet drastisch veranderen.
De stellingname in het concept-partijprogramma (blz.6 linksboven) gaat een stap verder:

Een basisinkomen zou het mogelijk kunnen maken dat veel meer maatschappelijke activiteiten kunnen worden ontplooid die nuttig zijn voor de samenleving. Uitkeringsgerechtigden hebben nu te weinig mogelijkheden om naast een uitkering iets bij te verdienen, waardoor een parttime baan vaak niets oplevert. We willen dat werkzoekenden vrijwilligerswerk en stages kunnen doen, ook als dat werk niet direct op terugkeer naar de arbeidsmarkt gericht is. Minder uitvoeringskosten, meer helderheid voor de burger.

Er komt een onderzoek naar de mogelijkheden voor het (gefaseerd) invoeren van een basisinkomen voor iedere Nederlandse burger. Pilots op dit gebied, zoals in de gemeente Utrecht, worden gestimuleerd.

Het programma moet nog vastgesteld worden door het congres op 27-11-2016.

Een nieuwe partij probeert mee te doen aan de verkiezingen van 2017: de burgerbeweging “De Burger Beweging” is haar naam. De Burger Beweging is van mening dat voor alle mensen over de hele wereld een vorm van basisinkomen ingevoerd moet worden. Het programma is hier te vinden: http://www.deburgerbeweging.nl/wp-content/uploads/2017/01/Verkiezingsprogramma-2017-DBB.pdf

Democraten 66 (D66) heeft op het congres van 29-10-2016 via amendering besloten de volgende teksten op te nemen in plaats van de teksten in het concept-partijprogramma (zie hoofdstuk 3):

Moderne bijstand: ruim baan voor experimenten met basisinkomen.
De economische, technologische en maatschappelijke dynamiek maken het nodig na te denken over een stelsel van sociale zekerheid dat past in de 21ste eeuw. Wij bieden daarom ruimte aan gemeenten om te experimenteren met de bijstand.
……
D66 ondersteunt de principes die ten grondslag liggen aan het de gemeentelijke experimenten met een basisinkomen: gelijke kansen, vertrouwen en meer ruimte voor eigen keuzes en ondernemerschap. Daarnaast kan een basisinkomen de grote complexiteit van het stelsel van sociale zekerheid verminderen. De gemeentelijke experimenten leveren nuttige ervaringen op die in combinatie met landelijk en internationaal onderzoek in de komende kabinetsperiode duidelijkheid moeten verschaffenover haalbaarheid en wenselijkheid van de invoering van een basisinkomen in Nederland.

Bij GroenLinks krijgt het basisinkomen in het verkiezingsprogramma alleen als experiment aandacht. Op het congres van 17 december 2016 is een amendenment voor invoering van een basisinkomen verworpen met 53% van de stemmen van de congresgangers.

In het conceptprogramma staat in het hoofdstuk We leven niet alleen om te werken op blz. 30 en 31 in de punten 9 en 10 de volgende tekst:

9.We schaffen de tegenprestatie in de bijstand af. Bijstandsgerechtigden krijgen persoonlijke en passende ondersteuning om de kans op werk te vergroten, zo nodig met loonkostensubsidie. Gemeenten krijgen de ruimte om op eigen wijze participatie te stimuleren. Zij mogen experimenteren met nieuwe vormen van sociale zekerheid zoals een basisinkomen, waarbij keuzevrijheid, waardering en ontplooiing voorop staan: minder regels, meer ruimte om bij te verdienen.

Tijdens het congres is met circa 80 % van de stemmen daaraan toegevoegd:
Invoering van een landelijk, grootschalig, meerjarig, representatief experiment met het basisinkomen met het doel beter zicht te krijgen op de gedragseffecten ervan.

Het programma is definitief vastgesteld door het partijcongres op 17 december 2016.

Het conceptprogramma groenlinks
http://groenlinks.nl

De Partij voor Mens en Spirit (MenS) geeft in hun programma bij punt 5.0.1 een update over het Onvoorwaardelijk basisinkomen, echter in het verkiezingsprogramma is deze update nog niet verwerkt.
Er wordt gesproken over een garantie-inkomen van € 1000 per maand gefaseerd en experimenteel voor bepaalde groepen ingevoerd. Hierdoor worden de maatschappelijk ‘kansarmen’ kansrijk. Tegenover het garantie-inkomen staan afspraken over maatschappelijke dienstverlening.35 Hierbij wordt rekening gehouden met de mogelijkheden, eigenheid, interesse en talenten van de betreffende persoon. Dit garantie-inkomen dient genoeg inkomen te verschaffen voor een eenvoudig leven met de noodzakelijke basisvoorzieningen. Daarbuiten kan een ieder eigen verdiensten genereren
Partij voor Mens en Spirit is voorstander van een experiment binnen een dorp in Nederland met een onvoorwaardelijk basisinkomen om te zien wat er gebeurt als werk en inkomen ontkoppeld raken en mensen vrij zijn hun leven naar eigen goeddunken in te richten

partijprogramma MenS
http://mensenspirit.nl/

De Basisinkomenpartij gaat samen met Mens en Spirit aan de verkiezingen mee doen!
Met de gemeenteraadsverkiezingen van november 2014 stonden Mens en Spirit en Basisinkomen Partij al samen op de lijst voor de gemeente Alkmaar, dankzij Micha Kuiper Lid Van Mensenspirit en Robert Verhoeven. Nu gaan we dus samen landelijk!
We staan nog voor de grote taak de 580 ondersteuningsverklaringen voor elkaar te krijgen in de laatste 2 weken van januari. https://www.facebook.com/groups/1513091848948396/permalink/1827749944149250/

Bij de Partij van de Arbeid (P.v.d.A.) staat het begrip werk zeer centraal. In het conceptprogramma begint hoofdstuk 5 WERKZAMESAMENLEVING: GOED WERKENRECHTVAARDIG INKOMEN op blz. 30 met de volgende passage:

Werk staat voor de PvdA voorop. Of je nu hoger of lager opgeleid, jong, of oud, arbeidsgehandicapt of van niet-westerse afkomst bent, iedereen verdient een eerlijke kans op goed werk en een rechtvaardig inkomen. We streven naar volledige werkgelegenheid en een inclusieve arbeidsmarkt waar voor iedereen een plek is. Werk is een sleutel tot bestaanszekerheid, waardering en respect, en tot deelname aan de samenleving. Goed en eerlijk werk biedt de mogelijkheid om jezelf te ontplooien, en dat komt niet alleen het individu ten goede maar ook de samenleving als geheel.

Deze focus op werk voor iedereen geeft weinig ruimte voor nadenken over het basisinkomen. De huidige leiding is niet voor een basisinkomen. Er wordt sterk ingezet op basis-banen voor de onderkant van de arbeidsmarkt en een staats-krediet bank voor bedrijven.
Pas op blz. 33 komt een vorm van basisinkomen kort aan bod, gerelateerd aan gemeentelijke experimenten rond de bijstand:

In steeds meer gemeenten worden experimenten gedaan met een vorm van basisinkomen. De PvdA ondersteunt deze experimenten en wil leren van de ervaringen. Ook willen we belemmeringen wegnemen die mensen ervan weerhoudt om vanuit de bijstand deels aan het werk te kunnen en zo stap voor stap uit de bijstand te kunnen komen.

Bij allerlei bijeenkomsten wordt vaak basisinkomen genoemd door leden. Op 4 juni 2016 is een motie aangenomen om experimenten met basisinkomen in het verkiezingsprogramma te zetten. Via enkele nu lopende moties komt basisinkomen op het PvdA congres in januari 2016 weer in stemming.. PvdA top was zeer ingenomen dat er nu jaarlijks 100 miljoen aan spullen voor arme kinderen in Nederland besteed kan worden. Gemeentes mogen dat geld niet voor iets anders besteden.

In de PvdA is thans een actieve lobby gaande voor meer ruimte voor het basisinkomen, via moties en amendering op komende congres. Bij allerlei bijeenkomsten wordt vaak basisinkomen genoemd door leden. Het programma wordt definitief vastgesteld door het congres (14/15 januari 2016).

conceptprogramma pvda
http://pvda.nl

Het Christen Democratisch Appèl (CDA) besteedt in het conceptprogramma geen aandacht aan het basisinkomen of de gemeentelijke experimenten. De volgende teksten uit hoofdstuk V Eerlijke economie, blz. 40 geven een indruk van de CDA-opvattingen op verwante onderwerpen:

5.2.4 – Meer banen Ondanks de aantrekkende economie en de peperdure banenplannen van het huidige kabinet blijft de werkloosheid in Nederland hoog, vooral onder de lage en middeninkomens. Naast onze voorstellen om de impasse op de arbeidsmarkt te doorbreken, kiezen wij voor het enige recept dat echt werkt voor meer banen: het lonend maken van werken en ondernemen, via lagere lasten en minder regels.

5.2.7 – Korte metten met fraude Jaarlijks vinden er in Nederland tienduizenden gevallen van uitkeringsfraude plaats. Dat is onverteerbaar voor alle mensen, die de premies voor die uitkeringen bij elkaar sparen. Fraude is diefstal van de gemeenschap. Wij willen dat er meer capaciteit wordt vrijgemaakt voor het opsporen en vervolgen van profiteurs en fraudeurs. Dat kan bovendien helpen om het onderscheid tussen fraude en administratieve fouten bij uitkeringsgerechtigden te zien. 40 Keuzes voor een beter Nederland Bij werkelijke fraude dient wat ons betreft ook vaker strafrechtelijke vervolging plaats te vinden.

Het Concept CDA verkiezingsprogramma wordt definitief vastgesteld op 14-1-2017
http://cda.nl

De SP (Socialistische Partij) besteedt in het concept-partijprogramma geen aandacht aan het basisinkomen.
Op blz. 13 staat in het hoofdstuk Investeren in meer loon en werk onder punt 6 een passage die verwante thema’s raakt:

Werk moet volwaardig worden beloond. Vrijwilligerswerk blijft altijd vrijwillig; regulier werk wordt altijd betaald. We stoppen met de verplichte ‘tegenprestatie’ in de bijstand en met werken zonder loon.

De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) legt in het conceptprogramma in het hoofdstuk Werk en zekerheid de nadruk op het belang van werk. Zie het begin van blz. 32:

Werk is voor iedereen belangrijk. Het zorgt ervoor dat je een inkomen hebt, zodat je prettig kunt wonen, voor jezelf kunt zorgen en het leven kunt leiden dat je wilt. Werk zorgt er ook voor dat je jezelf kunt ontwikkelen, nieuwe mensen leert kennen en meedoet in de maatschappij. Werk biedt zekerheid.

Dit biedt geen ruimte voor het basisinkomen, welk woord dan ook niet voorkomt in het programma. Ook de gemeentelijke experimenten met de bijstand krijgen geen steun volgens blz 33:

In Nederland kan iedereen uiteindelijk terugvallen op een bijstandsuitkering. Voor die uitkering vragen we wel wat terug. Bijvoorbeeld dat je blijft solliciteren, dat je Nederlands spreekt en dat je een tegenprestatie levert waarmee je de samenleving een handje helpt. Hierop moeten geen uitzonderingen mogelijk zijn. Generiek aanvullend inkomensbeleid vanuit gemeenten is vaak goed bedoeld, maar houdt mensen ook onnodig vast in een bijstandsuitkering. Dit betekent namelijk te vaak dat een opstap naar betaald werk leidt tot een terugval in inkomen, omdat die aanvullende uitkeringen dan komen te vervallen. Het aanvullende inkomensbeleid vanuit gemeenten moet dus worden beperkt, zodat het echt gaat lonen als je gaat werken.

De Christenunie heeft geen voorstellen voor het basisinkomen in het programma, slechts een basisbeurs voor studenten en extra toeslagen en uitkeringen

voorstellen zijn de herinvoering van de basisbeurs voor alle studenten, extra geld voor het beroepsonderwijs, kinderbijslag en kindgebonden budget; uitbreiding van het bevallings-, vaderschaps- en (mantel)zorgverlof; een belastingstelsel, met twee schijven, waardoor eenverdieners, starters en gezinnen er op vooruit gaan; een hervorming van het pensioenstelsel waarmee de koopkracht voor gepensioneerden op orde blijft; een activerend integratieprogramma voor nieuwkomers en een maatschappelijke dienstplicht.

verkiezingsprogramma christenunie
https://www.christenunie.nl/

De Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) kom het woord inkomen 31 keer voor, zeker weten dat met een basisinkomen al de problemen van het SGP zijn opgelost!

50PLUS legt in het verkiezingsprogramma 2017-2021 vanzelfsprekend de nadruk op 50-plussers, omdat die de afgelopen jaren het meest hebben ingeleverd.